๑. หลักการประวิสรรชนีย์ เป็นการออกเสียง อะ ที่ปรากฏรูปวิสรรชนีย์ ได้แก่ การออกเสียง อะ เต็มมาตราในคำไทยแท้หรือคำไทยพยางค์เดียว คำกร่อนเสียง พยางค์ท้ายคำบาลี-สันสกฤต
คำในภาษาอื่น คำอัพภาสที่ออกเสียง อะ ภาษาเขมรที่พยางค์หน้าออกเสียง ระ คำท้ายพยางค์ภาษาอื่น ๆ ที่ออกเสียง อะ
๒. หลักการไม่ประวิสรรชนีย์ เป็นการออกเสียง อะ ที่ไม่ปรากฏรูปวิสรรชนีย์ ได้แก่ การออกเสียง อะ ไม่เต็มมาตรา คำไทยที่
ไม่ประวิสรรชนีย์มาแต่โบราณ
คำบาลี-สันสกฤตที่มารวมกัน (สมาส) แม้มีเสียง อะ กลางคำก็
ไม่ประวิสรรชนีย์ และคำ ๒ หน่วย
คำที่กร่อนเสียงพยางค์แรกก็ไม่ประวิสรรชนีย์เช่นกัน ส่วนคำที่มาจากภาษาเขมร ภาษาอังกฤษ